حفاظت از چشم و صورت نقش مهمی در ایمنی محیط‌های کاری دارد و بسیاری از آسیب‌ها را می‌توان با استفاده از تجهیزات مناسب پیشگیری کرد. خطراتی مانند ذرات معلق در هوا، پاشش مواد شیمیایی، تشعشعات مضر و اجسام پرتاب‌شونده می‌توانند با استفاده نکردن از وسایل حفاظت فردی مناسب، به آسیب‌های جدی یا حتی دائمی منجر شوند.
در این مقاله، ابتدا خطرات رایج برای چشم و صورت شناسایی شده و سپس انواع تجهیزات حفاظت فردی (PPE) مورد استفاده در این حوزه معرفی می‌شود. همچنین نکات کلیدی برای کاربردهای خاص مانند جوشکاری یا لیزر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
خطرات رایج برای چشم و صورت
در محیط کار، کارکنان ممکن است با خطراتی مواجه شوند که سلامت چشم و صورت آن‌ها را تهدید می‌کند. این خطرات شامل موارد زیر است:
- ذرات معلق و پرتابی: شامل تراشه‌های چوب یا فلز، گرد و غبار یا خاک که در فعالیت‌هایی مثل برش، سنگ‌زنی یا استفاده از ابزارهای قدرتی تولید می‌شود.
- پاشش مواد شیمیایی: مواد خورنده، اسیدها، مایعات داغ یا حلال‌ها.
- تشعشعات مضر: ناشی از فعالیت‌هایی مانند جوشکاری یا استفاده از لیزر.
- اجسام متحرک و پرتابی: ابزارها، زنجیرها یا شاخه‌های سنگین.
- دیگر خطرات محیطی: جرقه‌ها، گرمای زیاد و نور قابل‌اشتعال.
برای شناسایی این مخاطرات، ارزیابی ریسک محیط کار ضروری است. این ارزیابی به متخصصان HSE کمک می‌کند که تجهیزات مناسب انتخاب و راهکارهای صحیح را پیاده‌سازی کنند.
انواع تجهیزات حفاظت از چشم و صورت
تجهیزات مختلف حفاظت فردی (PPE) با توجه به نوع خطر طراحی شده‌اند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند:
-
عینک ایمنی (Safety Glasses):
این عینک‌ها دارای لنزهایی مقاوم در برابر ضربه هستند و قاب آن‌ها ممکن است از فلز یا پلاستیک ساخته شده باشد. برخی انواع با محافظ جانبی، برای جلوگیری از ورود ذرات از کنار تجهیز شده‌اند. -
عینک‌های حفاظتی (Goggles):
این عینک‌ها اطراف چشم را کاملاً می‌پوشانند و برای محافظت در برابر گردوغبار، پاشش مایعات و ضربه طراحی شده‌اند. برخی مدل‌ها می‌توانند روی عینک طبی نیز استفاده شوند. -
محافظ‌های جوشکاری (Welding Shields):
این تجهیزات دارای لنزهای فیلترشده برای محافظت از تشعشعات مادون‌قرمز و نور زیاد جوشکاری هستند. علاوه بر چشم‌ها، صورت را نیز از پاشش مواد داغ محافظت می‌کنند. -
عینک‌های لیزری (Laser Safety Goggles):
این عینک‌ها برای محافظت در برابر نور شدید ناشی از لیزر طراحی شده‌اند و باید با توجه به طول‌موج و شدت لیزر انتخاب شوند. -
محافظ صورت (Face Shields):
این وسایل از پلاستیک شفاف ساخته شده و کل صورت را از ابروها تا چانه می‌پوشانند. محافظ‌های صورت برای محافظت در برابر پاشش مواد و ذرات خطرناک مناسب هستند، اما برای حفاظت در برابر ضربه باید همراه با عینک‌های ایمنی استفاده شوند.
استانداردهای OSHA برای حفاظت از چشم و صورت
سازمان OSHA استانداردهای مشخصی را برای حفاظت از چشم و صورت تعیین کرده است:
- استفاده از تجهیزات مناسب: کارفرمایان موظف به ارائه تجهیزات متناسب با خطرات محیط کار هستند.
- استاندارد ANSI Z87.1: تمامی تجهیزات باید با این استاندارد سازگار باشند و شامل برچسب سازنده باشند.
- لنزهای تجویزی: افرادی که از عینک طبی استفاده می‌کنند، باید از عینک ایمنی دارای لنز تجویزی یا عینک‌های ایمنی که روی عینک‌های طبی قرار می‌گیرند، استفاده کنند.
مطابق استانداردهای OSHA، تمام تجهیزات باید واضحاً نشانه‌گذاری شوند تا شناسایی سازنده و تطبیق آن با استانداردها امکان‌پذیر باشد.
حفاظت چشم و صورت در جوشکاری و عملیات لیزری
-
جوشکاری:
نور شدید هنگام جوشکاری می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی و حتی دائمی چشم شود. OSHA استفاده از لنزهای فیلترشده که دارای درجه تیرگی مناسب با نوع عملیات باشد را الزامی می‌داند. -
لیزر:
پرتوهای لیزر، حتی به صورت انعکاسی، می‌توانند آسیب‌های خطرناکی به شبکیه چشم وارد کنند. تجهیزات حفاظتی مرتبط با لیزر باید بر اساس طول‌موج و شدت لیزر انتخاب و دارای برچسب‌های مشخص باشند.
نکاتی برای نگهداری و نظافت تجهیزات ایمنی
کارایی تجهیزات حفاظتی زمانی تضمین می‌شود که در شرایط مناسبی نگهداری شوند:
- قبل از هر بار استفاده، تجهیزات باید از نظر خراشیدگی، ترک یا آسیب بررسی شوند.
- لنزهای عینک باید تمیز، بدون گردوغبار و شفاف باشند.
- تجهیزات آسیب‌دیده باید فوراً تعویض شوند.
- تجهیزات باید در مکان‌های خشک و تمیز نگهداری شوند تا از آلودگی و خراشیدگی جلوگیری شود.
- از قرار دادن تجهیزات در جیب، کیف ابزار یا مکان‌هایی که ممکن است خراشیده یا خراب شوند، خودداری کنید.
نتیجه‌گیری حفاظت از چشم و صورت
حفاظت از چشم و صورت بخشی اساسی از برنامه‌های ایمنی در محیط کار است که تنها با استفاده از تجهیزات مناسب، رعایت نگهداری صحیح و آموزش کاربران محقق می‌شود.
کارشناسان HSE باید اطمینان حاصل کنند که تمامی کارکنان به تجهیزات متناسب با خطرات محیطی مجهز شده‌اند و آموزش کافی برای استفاده از آن‌ها را دیده‌اند. رعایت این نکات، به پیشگیری از آسیب‌های جبران‌ناپذیر کمک کرده و استانداردهای ایمنی را در محیط کار ارتقا می‌دهد.
